In tegenstelling tot een gewoon testament, treedt een levenstestament in werking nog voordat je overlijdt. In deze notariële akte leg je afspraken vast voor het geval je niet meer zelfstandig kunt beschikken. Denk bijvoorbeeld aan hersenletsel door een ongeluk, een herseninfarct of dementie.

Hoe belangrijk is een actueel (levens-)testament?

Maar hoe belangrijk is dit onderwerp nu eigenlijk? Er bestaat toch zoiets als wettelijk erfrecht en de wettelijke verdeling? Dit klopt helemaal. Bij de wettelijke verdeling verkrijgt de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner de nalatenschap. Deze verdeling wordt toegepast ná overlijden. Maar wat nu als je voor je dood niet meer in staat bent om financiële beslissingen te nemen? Alleen al in 2021 waren er circa 290.000 mensen die een vorm van dementie hadden. Door de vergrijzing zal dit aantal naar verwachting stijgen tot meer dan 500.000 in 2040 en zelfs 620.000 in 2050 (bron: Alzheimer-Nederland). In die situaties biedt een levenstestament uitkomst én duidelijkheid. In dit notarieel document leg je je wensen vast en benoem je een (of meerdere) levensexecuteur(s). Deze personen geef je als het ware een volmacht, zodat hij of zij belangrijke beslissingen voor jou kan nemen. Het is dus belangrijk om iemand aan te wijzen die je voor 100% vertrouwt.

Zoals eerder gezegd, treedt het wettelijk erfrecht in werking bij overlijden en verkrijgt de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner de nalatenschap. Fiscaal gezien krijgen zij een ruime vrijstelling. Dit geldt dus voor gehuwden en geregistreerd partners. Uit cijfers van CBS blijkt dat steeds meer mensen ongehuwd samenwonen en ook niet als geregistreerd partners door het leven gaan. Zij kunnen alleen onder bepaalde voorwaarden gebruik maken van het wettelijk erfrecht, zij zijn dus niet automatisch elkaars erfgenaam. Met alle gevolgen van dien.

Uiteraard zijn er nog veel meer redenen om een testament of levenstestament op te laten maken. Hieronder lees je meer informatie. Het voorbeeld illustreert de zin is van een (levens)testament.

Voorbeeld uit de praktijk

Peter en Esther zijn gehuwd in gemeenschap van goederen en hebben twee kinderen, Koen en Sabine. Sabine heeft geen partner en Koen is gehuwd met Els. Samen hebben Koen en Els een zoon, Jip. Het vermogen van Peter en Esther bedraagt naast een hypotheekvrije woning van € 335.000 nog € 25.000 spaargeld. Totale vermogen is € 360.000. Peter en Esther hebben geen testament of levenstestament. Nu wordt er bij Peter de diagnose dementie vastgesteld en het is zelfs zo erg, dat hij in een zorginstelling wordt opgenomen. Het huis waar Esther nu alleen in woont is te groot. Ze wil dit gaan verkopen en verhuizen naar een appartement. Doordat er geen levenstestament is, is het niet mogelijk om de woning te verkopen en is Esther veroordeeld tot een gang naar de kantonrechter. Hier kan ze een verzoek indienen om het bewind te verkrijgen, wat ze jaarlijks opnieuw moet laten toetsen. Daar komt bij dat elke uitgave groter dan € 1.500 ook pas mag worden gedaan, na goedkeuring van de kantonrechter.

Met een levenstestament voorkom je een hoop gedoe en zorg je voor de vastlegging van een drietal zaken: een zakelijke volmacht, een medische volmacht en de medische wensen. Je neemt hierin op, wie je een volmacht geeft. Vaak is dit de partner, maar kan uiteraard ook iemand anders zijn. Verder laat je hierin opnemen of er jaarlijks geschonken mag worden, het huwelijksgoederenregime gewijzigd mag worden en of je huis verkocht mag worden. Maar vooral wanneer het levenstestament in werking dient te treden.

Fiscaal gunstig erven

Heb je geen testament, dan wordt jouw nalatenschap verdeeld aan de hand van de wet (wettelijk erfrecht). De langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner erft van rechtswege. Dit kan financieel gezien nadelig zijn.

In het voorbeeld van Peter en Esther komt Peter plots te overlijden.

Erfgenaam	Verkrijging	Vrijstelling	Belast	percentage	Totaal
Esther	€ 60.000	€ 680.645	€ 0	10 %	€ 0
Koen	€ 60.000	€ 21.559	€ 38.441	10 %	€ 3.844
Sabine	€ 60.000	€ 21.559	€ 38.441	10 %	€ 3.844

Van het totale vermogen van € 360.000 is de nalatenschap € 180.000, zijnde de helft van het vermogen. Esther en de kinderen krijgen elk een ‘kindsdeel’, zijnde € 60.000. Esther betaalt hierdoor ca. € 7.700 aan erfbelasting, doordat er geen testament was. Van het vrij beschikbare vermogen, groot € 25.000 moet nog de uitvaart € 15.000 en de erfbelasting betaald worden en houdt ze nagenoeg niets aan vrije middelen over.

Met een actueel testament hadden ze kunnen kiezen voor een opvullegaat. Hierdoor schuift het vermogen boven de vrijstelling van € 21.559 van de kinderen door naar de langstlevende, zijnde Esther. Esther kan gebruik maken van de grote vrijstelling van € 680.645. Naast het opvullegaat is er nog een aantal zaken die je kunt opnemen in een testament en wat niet is geregeld via de wettelijke verdeling. Je kunt naast het opvullegaat denken aan vorderingen die opeisbaar zijn bij het moeten betalen van de eigen bijdrage in de zorg, kleinkind legaat, een executeur benoemen en uitsluitingsclausule.

In jouw testament kun je helemaal naar jouw wens afspraken maken voor als jij er niet meer bent en in je levenstestament leg je vast wat je wensen zijn voor het geval je deze zelf niet meer kenbaar kan maken door ziekte of ongeval. Omdat er van alles in je leven kan gebeuren is het belangrijk om deze documenten up-to-date te houden en met enige regelmaat tegen het licht te houden.

Een actueel levenstestament en testament zijn dus van “levensbelang” en kunnen naast het regelen van de laatste wil, een financieel voordeel opleveren.