De Wet excessief lenen bij de eigen vennootschap is sinds 1 januari 2023 van kracht in Nederland. Het doel van deze wet is om bovenmatig lenen door aanmerkelijkbelanghouders te ontmoedigen. Dit artikel bespreekt het begrip fictief regulier voordeel, voor wie de wet geldt en de gevolgen ervan voor het inkomen uit aanmerkelijk belang (box 2).

Fictief regulier voordeel

Bovenmatig lenen van de eigen vennootschap door een aanmerkelijkbelanghouder, door zijn/haar partner, of een met hen verbonden persoon heeft door de invoering van de Wet excessief lenen tot gevolg dat een aanmerkelijkbelanghouder vanaf 2023 belasting moet betalen in box 2 (26,9%). Dit geldt alleen voor het bovenmatig deel van zijn schulden aan de vennootschap. Dit bovenmatig deel wordt het fictief regulier voordeel genoemd. De eerste peildatum is 31 december 2023. Onder een verbonden persoon wordt in dit verband verstaan: de bloed- of aanverwant in de rechte lijn van de aanmerkelijkbelanghouder of de partner.

Hoeveel mag je nog lenen en wat zijn de gevolgen als je daarboven zit?

Wanneer belastingplichtigen bovenmatige schulden hebben bij vennootschappen waarin zij een aanmerkelijk belang hebben, ontstaat er een fictief regulier voordeel uit aanmerkelijk belang. Als een belastingplichtige leent van meerdere vennootschappen waarin hij/zij een aanmerkelijk belang heeft, worden alle leningen bij elkaar opgeteld. De grens die binnen de Wet excessief lenen is gesteld aan leningen is op € 700.000,- vastgesteld. Dit is een totaaltelling van alle schuldverhoudingen en verplichtingen. Hiertoe worden dus ook rekening-courantschulden gerekend. Eventuele vorderingen die de aanmerkelijkbelanghouder heeft op de vennootschap worden niet gesaldeerd. Het fictief regulier voordeel wordt alleen belast in Box 2. Er zijn dus geen gevolgen voor box 1 of box 3 en ook heeft dit voordeel geen enkele civielrechtelijke betekenis. De hoogte van de leningen wordt dus niet aangepast. Civielrechtelijk blijft alles ongewijzigd. De eigenwoningschuld die per 31 december 2022 al bestond, vormt een uitzondering en is vrijgesteld. Deze behoort dus niet tot de schulden. Nieuwe eigenwoningschulden zijn echter alleen nog vrijgesteld als er een recht van hypotheek wordt gevestigd ten behoeve van de BV. De veel gehanteerde positief- negatieve hypotheekverklaring volstaat dus niet meer.

Gezamenlijke schulden

Zoals reeds gemeld, worden de schulden van de aanmerkelijkbelanghouder en zijn/haar partner tezamen in aanmerking genomen. Het is hierbij niet relevant door wie de schuld is aangegaan. Om te voorkomen dat schulden in een kalenderjaar bij beide partners belast worden, is bepaald dat deze in een kalenderjaar slechts eenmaal in aanmerking worden genomen bij de belastingplichtige en zijn/haar partner tezamen. Het maximumbedrag van € 700.000,- geldt dus als een gezamenlijk bedrag. Men mag tevens kiezen aan wie het fictief regulier voordeel in de aangifte wordt toegerekend. Als er geen keuze wordt gemaakt, geldt dat het fictief regulier voordeel bij helfte wordt verdeeld.

Voorkomen van dubbele heffing

Het fictief regulier voordeel verlaagt, anders dan een echte dividenduitkering, niet de waarde van de aandelen. Hierdoor kan er bij vervreemding van de aandelen een dubbele heffing ontstaan. Een dubbele belastingheffing doet zich ook voor in de situatie dat de aanmerkelijkbelanghouder bovenmatig leent van zijn vennootschap en belasting betaalt over het bovenmatig deel, de lening daarna terugbetaalt en vervolgens een dividenduitkering van de vennootschap ontvangt. Om dubbele heffing te voorkomen is bepaald dat het fictief regulier voordeel ook negatief kan zijn. Wanneer de totale som van de schulden minder bedraagt dan het maximumbedrag, dan is in beginsel sprake van een negatief bovenmatig deel van de schulden. De aanmerkelijkbelanghouder geniet in dat geval een negatief fictief regulier voordeel. Er kan echter slechts sprake zijn van een negatief fictief regulier voordeel voor ten hoogste het bedrag dat eerder bij de aanmerkelijkbelanghouder als positief fictief regulier voordeel in aanmerking is genomen en voor zover ter zake van dat bedrag nog niet eerder een negatief bedrag als het bovenmatige deel van schulden in aanmerking is genomen. Door deze systematiek wordt het belaste positieve fictief reguliere voordeel onder omstandigheden weer geheel of gedeeltelijk teruggenomen en wordt in zoverre economische dubbele heffing voorkomen. De aanmerkelijkbelanghouder wordt dus per saldo niet in economische zin dubbel belast voor zover bijvoorbeeld een dividenduitkering wordt gebruikt om het bovenmatige deel van de schulden af te lossen. Het maximumbedrag wordt vervolgens met hetzelfde bedrag verlaagd.

Wat is belangrijk voor de praktijk?

De eerste peildatum is 31 december 2023. Een aanmerkelijkbelanghouder zal dus moeten opschieten met het treffen van maatregelen.

Wil je meer weten over de Wet Excessief Lenen en wat dit voor jouw situatie kan betekenen? Neem dan contact op met een financieel planner van Planners van Waarde. Wij bekijken deze vraag integraal en kunnen je adviseren wat voor jou de beste oplossing is.